İçindekiler

Bütünsel sağlık yalnızca hastalıkların çeşitli semptomlarına odaklanmayıp kişileri bütünsel olarak ele alıp bireylerin en iyi versiyonunda olmalarını sağlamayı hedefler. 

Bütünsel sağlık; sağlığın fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal ve ruhsal bileşenlerini aynı anda ele alan bir sağlık yaklaşımıdır.

Dünya Sağlık Örgütü 1948 senesinde sağlık tanımını şu şekilde yapmıştır:

“Sağlık yalnızca hastalık veya sakatlıkların olmaması durumu değil, fiziksel, sosyal ve ruhsal yönden tam bir iyilik halidir. Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi bağlamında sağlık, soyut bir durumdan çok fonksiyonel terimlerle anlatılabilen bir sonuca ulaşma aracı olarak, insanların bireysel, sosyal ve ekonomik olarak verimli bir yaşam sürmesine izin veren bir kaynak olarak düşünülmektedir. Sağlık, sosyal ve kişisel kaynakları ve fiziksel kapasiteyi öne çıkaran pozitif bir kavramdır.”

Ottowa Sözleşmesi sağlığı, insan haklarından biri olarak ele almaktadır. Bu bağlamda bireyin bütün ihtiyaçlarına odaklanmak; fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal yaşantılarını bir bütün olarak tanımak amacıyla bütünsel bir sağlık anlayışı geliştirilmiştir. Bütünsel sağlık olarak Türkçeye çevrilen holistic health de yalnızca hastalıkların çeşitli semptomlarına odaklanmayıp kişileri bütünsel bir anlayışla tedavi etmeyi ve sağlıklı tutmayı hedefler. 

Bütünsel sağlık kavramı, parçaların birbiriyle bağlantılı olduğu ve ayrı ayrı değerlendirilmemesi gerektiği anlamına gelen ‘holistic’ kelimesinden gelmektedir ve bu kelime “tam, bütün” anlamına sahip Yunanca ‘holo’ kelimesinden türetilmiştir. Buna göre bütünsel sağlıkta fiziksel sağlığımızın yanı sıra zihinsel sağlığa dair unsurlar da değerlendirmeye katılmalı ve sürdürülebilir sağlıklı bir yaşam hedeflenmelidir. Bütünsel sağlık yaklaşımı beslenme, fiziksel aktivite, meditasyon, terapi, alternatif tıp uygulamaları gibi farklı alanlarda kişileri bir bütün olarak desteklemeyi amaçlamaktadır.

Bütünsel sağlık; refahı ve sağlığı fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal boyutlarıyla bütünsel olarak değerlendiren sağlık yaklaşımıdır. Bütünsel sağlıkta kişi, refah odaklı yaşam tarzı seçimleri dahil, sağlık kararlarında aktif bir katılımcıdır. 

Bütünsel Sağlık Nedir?

Bütünsel sağlık; fiziksel, duygusal sağlığın, minfullness ve wellness çözümleri de kullanılarak modern tıp anlayışıyla yönetilmesidir.

Bütünsel sağlığın İngilizcesi ‘holistic health’ yani holistik sağlıktır. ‘Holistic’ sözcüğü kökenini Yunanca’daki ‘Holo’ yani ‘bütün’ anlamına gelen sözcükten alır. 

Bütünsel sağlık; yüksek refah seviyelerine ulaşmaya ve hastalıkları önlemeye yardımcı olan mindfullness ve wellness anlayışı ile desteklenir. Bütünsel sağlıkta sağlıklı yaşam için zihin, beden, ruh sağlığı yönetimi bir bütün olarak ele alınır. 

Bu yaklaşımların çoğu, sağlığa bütünsel bir yaklaşım sağlamak için bir arada kullanılır. Hareket, dans, şarkı, ses ve titreşim, davul çalma, dua, meditasyon, farkındalık, dokunma gibi aktiveteler yapılır. 

Bütünsel sağlıkta sağlıklı yaşam için yoga, wellness ve wellbeing yöntemleri, masaj ve manuel terapi, kiropraktörler kullanılır. Natüropatik doktorlar, meditasyon, imgeleme, yoga ve Ayurveda’dan da yararlanır.

Bütünsel Sağlık Yönetimi Nedir?

Bütünsel sağlık yönetimi sağlığı; fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal boyutlarıyla, bütünsel değerlendiren sağlık yönetimidir. Bütünsel sağlık yönetiminde kullanılan ‘bütünsel’ terimi, bir bütünün tüm unsurlarının birbirine bağlı olduğunu savunur. 

Bütünsel sağlık yönetiminde; fiziksel, ruhsal sağlık, sosyal iletişim, bütünsel sağlığın parçalarıdır ve hepsi birlikte yönetilmelidir. İnsan ancak böyle bir sağlık yönetimi ile refaha ve gerçek sağlığa ulaşabilir. Örneğin; bir hastalığın veya yaralanmanın sadece fiziksel semptomlarını değil kişiyi etkileyen tüm yönlerini tedavi etmek gerekir. Sağlıklı yaşam ancak bu şekilde sürdürülebilir.

Bütünsel sağlık yönetimine göre; sağlıkta bir parçayı veya birden fazla parçayı ayrı ayrı yönetmek bir hatadır. 

Bütünsel Sağlık Yönetiminde Sürdürülebilirlik

Bütünsel sağlık yönetiminde sürdürülebilirlik kavramı çok önemlidir. Bunun nedeni ise iklim değişikliği, hava kirliliği gibi olumsuz etkenlerin refahı ve sağlığı ciddi şekilde etkileyebilecek olmasıdır. 

Örneğin küresel ısınmanın neden olduğu fırtınalar ya da bulaşıcı hastalıkların hızla yayılması bütünsel sağlığı bozar. Hava kalitesinin kötüleşmesi, gıda kıtlığı ve yetersiz su kaynakları stres seviyelerini artırabilir. 

Bütünsel Sağlık Yönetimi Nasıl Uygulanır?

Bütünsel sağlık yönetimi, fiziksel, zihinsel ve ruhsal sağlık arasındaki bağlantıyı ve dengeyi koruyarak uygulanır. Bütünsel sağlık yönetiminde; hastalık ve sağlıklı olma süreçlerini birlikte yürütmek için sağlık alanları arasındaki etkileşim önemlidir. Bütünsel sağlık yönetimi, sağlık sorunlarını önlemeyi ve tedavi etmeyi amaçlar.

Bütünsel sağlık yönetimi uzmanları fiziksel sağlığın yanı sıra beslenme, uyku, egzersiz, bağışıklık sistemi gibi alanlara da odaklanır. Zihin sağlığında; duygulara odaklanarak duyguların hastalıkları önlemesi için nasıl yönetilmesi gerektiğini sorgular. Bu amaçla; akrabalar, sosyal çevre, diğer toplum üyeleriyle ilişkilere odaklanır.

Bütünsel sağlık yönetimi genellikle tıpta bütünsel bir yaklaşım benimseyen bir doktor yardımıyla yapılır. Modern sağlık yönetiminin yanı sıra yaşam tarzı değişiklikleri ve farklı aktiviteler içerir. Bütünsel sağlık yönetimi, sağlığınız için sizin de sorumluluklarınızı yerine getirmenizi ister ve teşvik eder. 

Kişinin sorumlulukları arasında şunlar bulunur:

  • Düzenli fiziksel aktivite 
  • Sağlıklı beslenme, 
  • Önerilen diyete uyma ve vitamin takviyelerini kullanma
  • Uykuya önem verme
  • Minnettarlık veya farkındalık meditasyonu yapma
  • Sağlık için sosyalleşme
  • İnançlara uygun ruhsal çıkış yöntemlerini kullanma

Sağlıklı Beslenme ve Mikrobiyom Sağlığı

Bütünsel sağlık yönetimi için olmazsa olmazlardan biri sağlıklı beslenme ve mikrobiyom sağlığıdır. Mikrobiyotanızın, ruh halinizden bağışıklık sisteminize kadar sağlığınızla ilgili her şeyi etkileyebileceğini biliyor muydunuz? Bazı çalışmalara göre sağlıklı insanlardaki bağırsak bakterileri, belirli hastalıkları olanlardan farklılıklar göstermektedir. 

Mesela; hastalığı olan kişilerde bazı türdeki bakterilerin aynı hastalığı olmayan kişilere göre farklılaştığı gözlemlenmiştir. Bu bulgular doğrultusunda bazı bakteri türlerinin hastalıklara karşı kalkan görevi görebileceği düşünmektedir. Bazı bakterilerin ise hastalık ihtimallerini artırabileceği öngörülmektedir.

Bilim insanları; kimi hastalıklarla bağırsaklardaki bakteriler ve mikrobiyota arasında ilişki olduğunu savunmaktadır. Ancak bu konuda daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır. Mikrobiyota ile bağlantılı olduğu düşünülen hastalıklar arasında şunlar bulunur:

  • Obezite, Tip 2 Diyabet, böbrek hastalıkları 
  • Kalp Hastalıkları
  • Crohn Hastalığı ve iltihaplı bağırsak hastalıkları, 
  • Kolon kanseri 
  • Kaygı, depresyon 
  • Otizm
  • Romatoid artrit

Meditasyon ve Mindfulness Teknikleri ile Stres Yönetimi

Araştırmalara göre stres, ABD'li yetişkinlerin yaklaşık yüzde 30'unu etkileyen uykusuzluğa en çok katkıda bulunan etkenlerden biridir. Bütünsel sağlık yönetiminde stres için modern terapi yöntemlerinin yanında farklı teknikler kullanılır. Bu yöntemler arasında şunlar bulunur:

  • Farkındalık Meditasyonu
  • Derin Nefes Alma Teknikleri
  • Diyafram Nefesi
  • 4-7-8 Nefes Tekniği
  • Müzik Dinleme
  • Odaklanarak Hareket Etme

Farkındalık Meditasyonu: Farkındalık meditasyonu, zihinsel olarak nerede olduğumuzun ve ne yaptığımızın farkında olmamızı sağlamayı amaçlar. Çevremizde olup bitenlere aşırı tepki vermeme veya kendimizi bunaltmama gibi yetilere odaklanır. 

Derin Nefes Alma Teknikleri: Bütünsel sağlık yönetiminde strese karşı derin ve daha yavaş nefesler içeren nefes alma teknikleri kullanılır.

Diyafram Nefesi: Bunun için, burnunuzdan nefes alarak 10 saniye boyunca karnınızı nefesle şişirmeye odaklanın. Ardından yine 10 saniye kadar burnunuzdan nefes verin. Bu döngüyü 5-10 kez tekrar edin. 

4-7-8 Nefes Tekniği: Dilinizin ucunu üst dişlerinizin arkasına koyun. Ağzınızdan tamamen nefes verin. Ağzınızı kapatın ve burnunuzdan dörde kadar sayarak nefes alın. Yediye kadar sayarak nefesinizi tutun. Ağzınızdan sekize kadar sayarak nefes verin. Döngüyü üç kez tekrarlayın.

Müzik Dinleyin: Müzik temelli terapi, önemli araştırmalarla desteklenen, eğitimli terapistleri içeren profesyonel bir klinik uygulamadır. Sevdiğiniz ve sizi rahatlatan müziklere odaklanarak gevşeyin. 

Odaklanarak Hareket Edin: Yogada bulunanlara benzer meditatif hareketler stresi azaltmanın faydalı bir yolu olabilir. Odaklanarak hareket etmek için yoga hareketlerini deneyebilirsiniz.

Uyku ve Dinlenmenin Bütünsel Sağlıktaki Rolü

İnsanlar ortalama olarak yaşamlarının üçte birini uyuyarak geçirir. Uyku olmadan etkili bir şekilde işlevlerimizi yerine getiremeyiz. Bu nedenle yaşam için uyku, temel ve istemsiz bir süreçtir. Uyku, yalnızca vücudumuzu değil beynimizi de onarmaya ve iyileştirmeye yardımcı olur.

Uyku sırasında bilgileri işleyebilir, anıları pekiştirebilir ve gündüzleri yaşamımızı sürdürmemize yardımcı olan bir dizi bakım sürecinden geçeriz. Bu nedenle her insanın, doğru miktarda ve yeterli kalitede uyumasının bütünsel sağlıktaki rolü çok önemlidir.

Herkes için uygun olan belirli bir uyku miktarı yoktur; bazı insanlar diğerlerinden daha fazla uykuya ihtiyaç duyar. Uyku düzeni; uyku alışkanlıklarımızın düzenliliği ve zamanlaması ile oturtulur. Belirli saatlerde uyumak daha iyi bir uyku uyanıklık döngüsü oluşmasına yardımcı olur. 

Uyku ve insan sağlığı arasında önemli bir bağ vardır. Kısa ve kalitesiz uyku sağlık risklerini artırabilir. Diğer yandan kötü sağlık koşulları da kısa ve kalitesiz uykuya neden olabilir. 

Bütünsel Sağlıkta Refah ve İyilik Hali Yaklaşımı

Bütünsel sağlık; insan sağlığını değerlendirirken refahı çok boyutlu olarak ele alır. 

Bu yaklaşımda bireyler; 

  • Fiziksel, 
  • Zihinsel,
  • Duygusal,
  • Sosyal,
  • Entelektüel 
  • ve ruhsal olarak değerlendirilir. 

Bütünsel sağlık yaklaşımında kişi, refah odaklı yaşam tarzı seçimleri de dahil olmak üzere sağlık kararlarında ve iyileşme süreçlerinde aktif bir katılımcı olarak yer alır. Sağlığa yönelik bütünsel yaklaşımların bir kısmı daha yüksek refah seviyelerine ulaşmaya ve hastalıkları önlemeye yardımcı olan eski şifa geleneklerinden türetilmiştir. Bu yaklaşımda modern tıp tedavisi ve modern tıp korunma yöntemlerine; geleneksel tedavi yöntemleri, meditasyon ve alternatif tıp gibi farklı unsurlar da eklenebilir.

Bütünsel Sağlık Yönetimi Nasıl Yapılır?

Çeşitli bütünsel sağlık yaklaşımlarında; geleneksel tıbbi sistemler, zihin-beden-ruh müdahaleleri, manipülatif ve beden temelli yaklaşımlar, biyolojik kökenli terapiler ve enerji terapileri kullanılır. Bu yaklaşımların çoğu, sağlığa bütünsel ve entegre bir bakış katmak için birbirleriyle, modern tıpla ve geleneksel tıp çözümleriyle beraber kullanılır. Farklı merkezlerde çeşitli bütünsel sağlık yaklaşımları söz konusu iken; modern tıbbı temel alan diğer yöntemlerden fayda görülüyorsa yararlanılan yaklaşımlar daha uygulanabilir, sürdürülebilir yaklaşımlardır. Bütünsel sağlık yaklaşımında yapılan aktivitelerde; hareket, dans, şarkı söyleme, belirli sözcükleri beraber söyleme, ses ve titreşim, davul çalma, dua, meditasyon, farkındalık ve dokunma gibi yöntemler bulunur. 

Akupunktur, akupresür, biyolojik geri bildirim, masaj terapisi, kiropraktörler, manuel terapi, natüropatik uygulamalar, meditasyon, rehberli imgeleme, yoga, terapötik dokunuş, Reiki ve diğer enerji terapileri, ayurveda da bütünsel sağlık kavramında kullanılan yöntemlerdir. 

Bütünsel Sağlık Uygulamalarının 5 Odak Noktası

Bütünsel sağlık yaklaşımında beden, zihin sağlığı, ruh sağlığı, insani ilişkiler, kültürel etkenler ve çevre olarak özetleyebileceğimiz 5 odak noktası bulunur. Bütünsel sağlık uygulayıcıları bu kapsamda şu sorulara yanıt arayarak çözümler sunar…

  • Beden: Vücudun beslenme, uyku, egzersiz ve gençleşme ihtiyaçları nelerdir? Fiziksel ağrının altında yatan nedenler nelerdir ve ağrıyı iyileştirmek veya ağrıyla yaşamak için hangi adımlar atılabilir?
  • Zihin: Zihnin uyarılma, merak, hayret ve yaratıcılık için ihtiyaçları nelerdir? Duygularımız bizlere hangi bilgileri ve dersleri verir? Zihin ve ruhun somut açıklaması tam olarak nedir? Başkaları ve çevre ile olan ilişkilerimiz bütünsel sağlığımızı nasıl etkiler?
  • Ruh: Hangi uygulamalar ve ritüeller bizi kendimizden daha büyük bir şeye bağlar? İlahi olanla, doğayla, atalarımızla, derin amaç ve farklı anlam kaynaklarıyla nasıl bağlantı kurabiliriz?
  • İnsani İlişkiler: Kişi başkalarına nasıl bağlanır? Akraba, arkadaş, sevdiklerimiz, komşularımız ve yabancılarla kurulan ilişkiler hangi yollarla güçlendirilebilir, yenilenebilir ve onarılabilir? Kişi yaşamı boyunca başkalarına cömert bir şekilde nasıl zaman ve ilgi gösterebilir? İlişkilerde sağlıklı sınırlar nasıl çizebilir ve içerisinde yaşadığımız toplum nasıl geliştirebilir? 
  • Kültür: Kişinin kültürel mirası nedir? Sanat, performanslar, törenler, el sanatları ve yaşam biçimleri de dahil olmak üzere hangi değerler ve gelenekleri bugüne taşımak ve gelecek için korumamız gerekir? Kişinin kültürel mirası ona sağlıklı ve iyi yaşamak hakkında neler öğretebilir?
  • Çevre: Yaşadığımız coğrafyanın farkında mıyız? Yaşadığımız yerin kendine has coğrafi yapısı, bitkisel özellikleri ve çevremizdeki habitat nasıldır? Yaşadığınız yer zamanla nasıl değişti? Bu yerin tarihi geçmişi hakkında neler biliyoruz? Bulunduğumuz coğrafya ve ortam sağlığımızı nasıl etkiliyor? Bu ortamın sağlıklı olması için nelere ihtiyacımız var?

Bütünsel Sağlık Anlayışının Farkı Nedir?

Bütünsel sağlık anlayışı kişilerin sağlığını daha geniş bir çerçevede değerlendirir. Bu amaç doğrultusunda bütünsel sağlık, modern tıbbın imkanlarına kendi bakış açısını da ekleyerek ilerler.

Böylece kişilerin sağlık yolculuklarına destek olmak için doktorlar, ruh sağlığı uzmanları, beslenme uzmanları ve geleneksel sağlık çözümlerinden yararlanır. 

Bütünsel Sağlıkta Uygulanan Kültürel Gelenekler

Birçok bütünsel sağlık uygulayıcısı belirli kültürel geleneklere dayanır. Bunlar arasında Çin tıbbı, Ayurveda, yerli şifa ve yüzyıllar öncesine dayanan diğer şifa biçimleri bulunur. Bütünsel sağlık anlayışı ağrıyı ve hastalıkların neden olduğu diğer semptomları hafifletmenin yanı sıra zengin kültürel kaynakları kullanarak ruhsal yenilenmeye de katkıda bulunur. 

Bütünsel Sağlık ve Sağlıklı Beslenme

Sağlıklı beslenme, bütünsel sağlığın önemli bir parçasıdır. Dengeli ve çeşitli bir beslenme programını takip etmenin önemi bütünsel sağlıkta özellikle vurgulanır. Organik, tam tahıl, sebze, meyve ve sağlıklı yağlar gibi gıdaların tüketimi önerilir. Bununla birlikte rafine şekerden, gazlı içeceklerden, hazır gıdalardan, sigara tüketiminden uzak durmanız tavsiye edilir. 

Bütünsel Sağlık ve Fiziksel Aktivite

Beslenme dışında fiziksel aktivite de bütünsel sağlık yaklaşımının önemli bir parçasıdır. Kardiyo, ağırlık çalışmaları, yoga, pilates ve hatta nefes egzersizleri fiziksel ve zihinsel sağlığın korunmasına yardımcı olur. Stres yönetimi için başvurulan bir diğer yöntem de mindfullnes egzersizleridir. Düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı bir diyeti benimsemek sağlığınızı korumanıza yardımcı olarak olası risklere karşı beden ve zihninizi korumayı amaçlar. 

Bütünsel Tıp Nedir?

Bütünsel tıp; sağlık ve refah ihtiyacını gidermek için beden, zihin, ruh ve duygulara odaklanan tıp anlayışıdır. Bütünsel tıp felsefesine göre hayatta uygun dengeyi elde ederek mümkün olan en iyi sağlığa ulaşabilirsiniz.

Bütünsel tıp, sağlığın birbirine bağlı parçalardan oluştuğuna ve düzgün çalışmayan alanların genel sağlığı etkileyeceğini savunur. Yani kişinin sağlığında fiziksel, duygusal veya ruhsal sorunlardan biri varsa bundan tüm sağlığı etkilenebilir.  

Bütünsel tıp, belirli bir teknikler kümesinden ziyade sağlığa dair tutumsal bir yaklaşım sergiler. Sağlık ve hastalığın psikolojik, ailevi, toplumsal, ruhsal ve biyolojik boyutlarını birlikte ele alır. 

Bütünsel tıp açısından her hasta benzersizdir ve onun bütünsel ihtiyaçlarına odaklanılarak tedavi süreci belirlenir. 

Bütünsel Tıp ile Modern Tıp Arasındaki Farklar Nelerdir?

Bütünsel tıp, tedavide modern tıbbın yanı sıra farkındalık meditasyonu, mindfullness ve wellness çözümlerini de kullanır. Modern tıpın doğal olarak ileri uzmanlık alanlarını doğurmuştur. Tabi bu durum gerekli olması ile birlikte bazen bütünsel bakış açısının kaybolmasına sebebiyet verebilmektedir. Bütünsel tıp anlayışı ile ayrıntıda kaybolma riski minimalize edilmektedir.

Bütünsel tıp anlayışında şifa; hasta, hasta yakını ve hekimden oluşan bir ekip yaklaşımını gerektirir ve kişinin sağlığının tüm alanlarını ele alır.

Demografik Gruplara Göre Bütünsel Sağlık Yaklaşımları

YouGov Profiles verilerine göre Amerikalıların yüzde 64’ü bütünsel sağlık konusunda açık fikirli olduklarını söylemektedir.  

Öte yandan kadınlar, erkeklere oranla bütünsel sağlık konusunda daha açık fikirli olduklarını ifade etmektedir.

Yaş gruplarına göre 1946-1964 yılları arasında doğan baby boomers kuşağı; yüzde 68 oranıyla nesiller arasında bütünsel tıbba en eğilimli gruptur. X kuşağının ise yüzde 67’si bütünsel sağlığa olumlu bakmaktadır. Milenyum kuşağı ise yüzde 57 oranıyla bütünsel tıbba olumlu yaklaşmaktadır. 

Çocuklar ve Gençlerde Bütünsel Sağlık Yaklaşımları

2018 ABD tüketici anketine göre daha genç tüketiciler sağlığa daha bütünsel bir bakış açısı benimseme eğilimindedir. Bununla birlikte, yaş aralığının diğer ucundaki ‘baby boomers’ kuşağı da sağlıklı yaşlanmaya odaklanmaktadır.

Kadınlarda Bütünsel Sağlık Yaklaşımları

Bir diğer çalışmaya göre kadınların yüzde 51,5'i bütünsel sağlık yaklaşımından yararlandığını söylemektedir. Son 12 ayda kadınların yüzde 27,6'sı bütünsel sağlık yaklaşımından yararlandıklarını ifade etmektedir. Tüm bütünsel sağlık yönetimi türlerinde, kadınların erkeklerden daha yüksek seviyede bütünsel sağlık yaklaşımını tercih ettikleri ölçümlenmiştir.

Erkeklerde Bütünsel Sağlık Yaklaşımları

Yine üstteki çalışmaya göre erkeklerin yüzde 44,3'ü bütünsel sağlık yaklaşımından yararlandıklarını bildirmektedir. Son 12 ayda erkeklerin yüzde 18,9'u bütünsel sağlık yaklaşımlarından yararlanmıştır. Tüm bütünsel sağlık yönetimi türlerinde, erkeklerin kadınlardan daha düşük seviyede bütünsel sağlık yaklaşımı tercih ettikleri ölçümlenmiştir.

Bütünsel Sağlık Yaklaşımlarında Mindfulness ve Meditasyon

Bazı araştırmalar, farkındalık ve meditasyonun, kaygı tedavisinde antidepresanlar kadar etkili olabileceğini öne sürmektedir. Bu araştırmalar farkındalık ve meditasyonun daha az yan etkiye yol açtığını belirtmektedir.

Yaklaşık 20-29 yaş arası 3 bin 500 genç yetişkinin katıldığı 45 çalışmanın incelenmesinde, meditasyonun temel bir bileşeni olduğu farkındalık müdahalelerinin, depresyonda önemli bir azalma gösterdiğini buldu. Araştırmacılar grup farkındalık uygulamasını analiz ettiğinde depresyon puanları daha da düştü.

Ayrıca meditasyonun iş stresini ve tükenmişliği azaltmaya yardımcı olup olamayacağını inceleyen giderek artan sayıda çalışma bulunmaktadır. Hekimler arasında tükenmişliği tedavi etmek için çeşitli müdahalelerin incelendiği bir çalışma bu durumu desteklemektedir. Bu çalışmaya göre meditasyon ve farkındalık, öz bakım davranışlarında artış; duygusal yorgunluk, stres ve tükenmişlikte azalma sağlamıştır.

Bütünsel Tıp Hangi Alanlara Odaklanır?

Bütünsel tıbbın odakladığı alanlar şunlardır: 

  • Beden sağlığı
  • Zihin sağlığı ve duygular
  • Sosyal ilişkiler 
  • Kültür
  • Çevre

Beden Sağlığı: Beden sağlığı hastalıklarla ilgili sorunlarının yanı sıra beslenme, uyku ve egzersize odaklanır. Fiziksel sağlık sorununun nedenlerini araştırır ve kalıcı tedavi yollarını arar. Odaklandığı bir diğer konu ise hastalıkların önlenmesidir. 

Zihin Sağlığı ve Duygular: Bütünsel tıp; zihnin uyarılma, merak, hayret gibi ifade bağlamındaki ihtiyaçlarını sorgular. Ayrıca duygularımızın hangi bilgileri ve dersleri sağladığına odaklanır. 

Sosyal İlişkiler: Bütünsel tıp açısından sosyal ilişkiler çok önemlidir. Akraba, arkadaş, sevdiklerimiz, komşularımız ve yabancılarla güçlü bağların, genel sağlığımıza katkı sağladığını öngörür. Bu nedenlerle bireyden topluma doğru bir yol haritası çizer. 

Kültür: Bütünsel tıp açısından kişinin içinde bulunduğu toplumun sağlık üzerinde bir etkisi vardır. Bu nedenle bütünsel tıp yaklaşımı kültürel mirasa, yaşam biçimleri de dahil olmak üzere farklı değerlere önem verir. Kültürün insanlara sağlıklı ve iyi yaşama dair öğretiler verdiğini düşünür. 

Çevre: Bütünsel tıbbın önem verdiği ve odaklandığı konulardan biri de çevredir. Yaşanılan bölge, coğrafya ve bitki örtüsünün sağlıkla ilgili katkılarını gözlemler ve kullanır. 

Fiziksel Sağlıkta Bütünsel Yaklaşımlar

Bütünsel tıp açısından sağlıklı bir diyet, spor yapmak, fiziksel sağlığı geliştirmenin en pratik yollarıdır. Bu yaklaşım ayrıca zihin sağlığını da olumlu etkililer.

Güney Kore'de yapılan bir araştırmada, geleneksel sağlık hizmeti alanlar, bütünsel sağlık hizmeti alanlarla karşılaştırıldı. Daha bütünsel sağlık hizmeti alan kişilerin daha yüksek tıbbi maliyetleri vardı. Hastanede daha uzun süre kalıyorlardı. Buna karşın bu kişilerin hastaneden taburcu olduktan sonraki 12 ayda tüm ölüm risk oranları düşmüştü.

Bir diğer araştırma ise bütünsel tıbbi bakım alan kanser hastalarının daha az sorun yaşadıklarını ortaya koydu. Bunun yanı sıra bu kişiler kendi bakımlarına daha fazla özen gösteriyor ve sağlıklarını destekliyorlardı. 

Ruhsal Sağlık ve Bütünsel Yaklaşımlar

Amerikan Holistik Hemşireler Derneği'nin açıklamasına göre ruh sağlığı için tedavide ilaç kullanımının bir yeri vardır. Ancak yaşanan sorunun temel veya işlevsel kökeni muhtemelen daha karmaşıktır. Bu nedenle dernek üyeleri hastanın ruh sağlığına katkıda bulunmaya çalışırken daha bütünsel bir yaklaşım benimsemeye yöneldiler.

Bütünsel Sağlık ve Egzersiz

Bütünsel sağlığın olmazsa olmazlarından biri de egzersiz yapmaktır. Bu noktada egzersiz yapmak; fiziksel sağlık, zihinsel sağlık ve duygusal sağlık arasında denge kurmaya yardımcı olur. Amaç; egzersiz yaparak bütünsel sağlığın unsurlarından birini daha tamamlayarak genel sağlığı geliştirmektir. Çünkü sağlıkla ilgili tüm parçalar düzgün işlemediğinde genel bir refaha kavuşulamaz. 

Günlük egzersiz yapmak; kardiyovasküler sağlığı iyileştirir, kasları güçlendirir ve metabolizmayı hızlandırır. Egzersiz yapmak ayrıca endorfinleri ve iyi hissettiren hormonları artırarak mental sağlığa da katkıda bulunur. Böylece stres, kaygı ve depresyon etkileri azalır. 

Bütünsel sağlık anlayışının egzersiz türleri arasında yoga, pilates aktiviteler bulunur. Diğer egzersiz türleri ise güç antrenmanı, bisiklete binmek, meditasyon ve derin nefes egzersizleridir.  

Bütünsel Sağlık ve Beslenme

Bütünsel sağlıkta beslenme tek tip bir yaklaşım değil, bireyin tüm fiziksel ve ruhsal sağlığının analizine odaklanan bir yaklaşımdır. Bütünsel beslenme; kişiye özel beslenme ihtiyaçlarına ve kişinin genel sağlık ihtiyaçlarına göre yapılır. 

Bütünsel beslenme kişilerin fiziksel ve zihinsel olarak da kendilerini daha iyi hissetmelerine katkıda bulunur. Bütünsel sağlığa uygun beslenmenin faydaları şunlardır:

  • Kilo verme ve kilo yönetimi
  • İyileştirilmiş sindirim sistemi
  • Kabızlığı önleme 
  • Daha az hastalanma
  • Yüksek enerji ve ruh sağlığı gelişimi
  • Kaliteli uyku
  • Yüksek tansiyon ve kolesterol seviyelerinin düşmesi
  • Kan şekerinin dengelenmesi
  • Bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesi
  • Cilt sağlığında iyileşme

Bütün bu faydaları göz önüne aldığımızda, doğru beslenme bütünsel sağlık açısından son derece önemlidir. Bu tarz bir beslenme ayrıca genel sağlık ve kişinin refahını da yükseltir.

Bütünsel Sağlığın Faydaları Nelerdir?

Bütünsel bir tıp yaklaşımının sağlık ve refahı derinden etkileyebileceğine dair kanıtlar vardır. Örneğin; stres, diyabet, depresyon ve kalp hastalığı gibi kronik rahatsızlıklara yakalanma riskinizi azaltabilir. Bütünsel sağlık desteği, semptomları azaltabilen, hastalık riskini düşürebilen ve genel yaşam kalitesini iyileştirebilen stres yönetimini içerir.

Bütünsel sağlık kişinin, kendine bakım donanımlarını geliştirir ve sağlıklı olma arzusunu artırır. Bu, sağlıklarını ve hastalıklarını daha etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur ve refahlarını iyileştirir.

Bütünsel sağlık yönetimi sayesinde ölüm oranları gerileyebilir. Bu noktada en önemli etken, bütünsel bakımın önemli hastalıkları olan kişilerin sağlık sonuçlarını iyileştirebilme yetisidir. Bütünsel sağlık yönetimi ile erken teşhis oranlarının artırılması ve kronik hastalıklara bağlı gelişen komplikasyon riskinin azaltılması kilit rol oynar.

Bütünsel sağlık, sağlık maliyetlerini düşürebilir. Bir çalışmaya göre bütünsel sağlık hizmeti almaya başlayan kişilerin ağrıları azaldı. Bu sayede hastane maliyetlerinde yüzde 4'lük bir düşüş yaşandı. 

Ciddi bir tıbbi rahatsızlıkla yaşamak zihinsel ve duygusal olarak yorucu olabilir. Bazı çalışmalar; bütünsel sağlık anlayışıyla tedavi edilen kişilerin, rahatsızlıklarıyla daha iyi başa çıkabildiklerini göstermektedir.

Bütünsel sağlık merkezi üzerinden tedavi edilen kişiler genellikle bakımlarından daha fazla memnuniyet duyarlar. Yapılan dar kapsamlı bir çalışmada hastalar, bütünsel bakımdan daha fazla memnuniyet duyduklarını ifade etmiştir. Bu kişiler; zihinsel ve duygusal sağlıklarının iyileştiğini ve semptomlarının azaldığını açıkladılar. 

Duygusal Dengenin Sağlanması

Bütünsel sağlık anlayışında genel sağlık açsından önemli olduğu düşünülen sağlık etkenlerinden biri de duygusal dengenin sağlanmasıdır. Bu konudaki çalışmalar, ruh sağlığı ile fiziksel sağlık arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Bu nedenle bütünsel sağlık yaklaşımı, zihin sağlığını korumanın beden sağlığına da katkıda bulunduğunu düşünerek hareket eder.

Uzun Vadeli Sağlık ve Sürdürülebilirlik

Şu anda yaşadığımız çevrede bolca kimyasal ve kirleticinin etkisi altında kaldığımız bilinen bir gerçektir. Bu zararlı maddeler çevremizde ve yiyeceklerimizde de bulunmaktadır. Kirleticiler; yaşadığımız gezegene zarar vermenin yanında insanların fiziksel ve ruhsal sağlığını da etkilemektedir. Bu nedenlerden ötürü uzun vadeli sağlık için sürdürülebilirlik kavramı her açıdan çok önemlidir.

İçinde yaşadığımız dünyayı korumak ve değer vermek, daha huzurlu ve daha sakin bir zihin durumuna ulaşmamıza da yardımcı olur. 

Bütünsel Sağlık İçin Hangi Uygulamalar Yapılır?

Birçok farklı tıp türü holistik tıp kapsamı içerisinde yer alabilir. Bütünsel sağlık için kullanılan uygulamalar arasında şunlar bulunur:

  • Zihin-Beden Terapileri: Bunlar arasında meditasyon, yoga, hipnoz, biyolojik geri bildirim, imgeleme sanatı, müzik, hareket ve ifade edici/yaratıcı terapiler vardır.
  • Beslenme Temelli Uygulamalar: Vitamin veya diyet takviyeleri, bitkisel takviyeler ve diyet değişiklikleri.
  • Manipülatif veya Beden Temelli Terapiler: Masaj terapisi, refleksoloji ve kayropraktik terapi.

Grup Terapileri ve Psikososyal Destek Uygulamaları

Bütünsel sağlıkta grup terapileri ve psikososyal destek uygulamaları; zihinsel, duygusal, fiziksel ve ruhsal iyilik halini artırır. Bu yönüyle bu ve benzeri uygulamalar genel sağlığa katkıda bulunur. Bu kapsamda; grup terapileri ve psikososyal destek uygulamaları, bütünsel psikoterapinin öne çıkan birer parçasıdır. 

Alternatif Tedavi Yöntemleri

Bütünsel sağlık yönetiminde birçok farklı alternatif tedavi yöntemi yer almaktadır. Bu alternatif tedavi yöntemleri daha çok wellness, mindfullness ve wellbeing ile ilgilidir. 

Doğal Ortamlarla Etkileşim ve İyileşme

Bütünsel sağlık açısından doğal ortamlarla etkileşim iyileşme sürecinin bir parçasıdır. Araştırmalarda da doğanın iyileştirici gücünü kanıtlayan çok sayıda veri bulunmaktadır. 20.000 kişi ile yapılan bir araştırmaya göre haftada en az 2 saatini doğada geçirenler daha iyi sağlık seviyelerine sahiptir. Hatta Dünya Sağlık Örgütü bu konuda Yeşil ve Mavi Alanlar ve Ruh Sağlığı adlı bir rapor yayınlamıştır. Bu yaklaşımın en önemli kulvarlarından biri de “yeşil egzersiz” yani doğada yapılan egzersizlerdir. 

Bütünsel Sağlık Yaklaşımlarında Alternatif Tedavi Yöntemleri

Bütünsel sağlık yaklaşımlarında kullanılan alternatif tedavi yöntemleri şunlardır: 

  • Zihin ve Beden Terapileri
  • Doğal Terapiler
  • Vücut Terapileri

Zihin ve Beden Terapileri: Zihin ve beden terapileri, gevşemeyi teşvik etmek için zihinsel odaklanma, nefes alma ve vücut hareketlerini birleştirir. Öne çıkan zihin ve beden terapileri; meditasyon, farkındalık (Mindfulness), hipnoterapi ve yogadır. 

Doğal Terapiler: Biyolojik temelli bütünsel terapiler şunları içerebilir: Bitkiler ve bitkisel destekler, takviyeler, vitaminler ve diyet düzenlemeleri. 

Vücut Terapileri: Bu terapilerde bir terapist, vücudun bir veya daha fazla kısmı ile çalışır. Vücut terapileri arasında masaj terapisi, kayropraktik tedavi ve refleksoloji bulunur. 

Bütünsel Sağlıkta Teknolojinin Rolü Nedir?

Bütünsel sağlıkta geleneksel uygulama; tüm bütünsel sağlık hizmetlerini belirli kişilere giderek onlardan almaya odaklıydı. Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile bütünsel sağlık hizmetlerine erişim yöntemleri değişti. Artık mobil sağlık uygulamaları, giyilebilir sağlık cihazları ve tele sağlık hizmetleri sayesinde kişiler dünyanın her yerinden, sağlıklarını ve refahlarını izleyebiliyor ve yönetebiliyor. 

Örneğin akıllı bir saat ile artık kalp atış hızı, uyku döngüleri ve fiziksel hareket gibi hayati etkenler yakından takip edilebilmektedir. Tele sağlık hizmetleri de benzer şekilde bütünsel sağlığa erişimi ciddi şekilde artırmıştır. Bir zamanlar fiziksel olarak gitmeyi gerektiren çoğu danışmanlık hizmetleri artık internetten bağlanarak yapılabilmektedir. 

Günümüzün teknoloji dünyasında; beslenme uzmanı, yoga eğitmeni veya bir sağlık koçuyla yapılacak seansların hepsi online olarak yapılabilmektedir. Bu teknolojik değişim, bütünsel sağlığı daha erişilebilir hale getirmektedir. 

Öte yandan yapay zeka analizlerinin yükselişi de sağlıklı yaşama ve bütünsel sağlığa ciddi katkılarda bulunmaktadır. Örneğin yapay zeka genellikle giyilebilir cihazlardan ve diğer kişisel sağlık cihazlarından gelen büyük miktarda veriyi işleyebilir. Yapay zekanın MR alanında oluşturduğu bilgi bankası sayesinde kişiye özel MR sonucu yapay zeka tarafından değerlendirebilmektedir. 

Bütünsel sağlığın geleceği, teknolojinin güçlü bir kolaylaştırıcı olarak hizmet ettiği kişiselleştirilmiş sağlıklı yaşamda yatmaktadır.

Bu bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlı olup, kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemleriniz için mutlaka doktorunuza veya sağlık kuruluşuna başvurunuz. Doktorunuza danışmadan uygulamayınız.

Bu içerik kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmış olup LifeClub Sağlık Hizmetleri Medikal Direktörlüğü tarafından kontrol edilmiştir.

Size özel atanacak LifeClub Hekimi'niz rehberliğinde bütünsel sağlık yönetimini güvenle deneyimleyebilir, daha iyi sağlıklı bir yaşam için LifeClub Wellness modülümüzle kişiye özel tasarlanacak online spor, diyet programlarını takip edebilir, ilgi alanlarınız doğrultusunda tüm içeriklere ulaşabilir ya da LifeClub Platform'da sağlıklı yaşama dair aradığınız hizmet ve ürünleri bulabilirsiniz. Şimdi LifeClub Dünyası'na adım atın!