En Yaygın Görülen Psikolojik Rahatsızlıklar

Sağlık, her anlamda tam bir iyilik hali olarak tanımlanmaktadır. Psikolojik sağlığın da korunması bu bağlamda oldukça önemlidir. Kişiler fiziksel sağlık kadar psikolojik sağlığına da önem vermelidir. Karşımıza çıkan psikolojik rahatsızlıkların nedenleri arasında başta insanların birbirleriyle yaşadığı iletişim sorunları gelmektedir. Bu sorunlar yalnızlık, stres, aldatılma gibi faktörlerden kaynaklanabilir. 

Psikolojik rahatsızlıkların en sık görülen türlerini şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Depresyon
• Anksiyete (Kaygı) Bozuklukları (Panik Bozukluk ve Fobiler)
• Yeme Bozuklukları
• Obsesif Kompulsif Bozukluk 
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
• Madde Bağımlılıkları

1. Depresyon

Depresyon kişilerde mutsuzluğa, karamsarlığa, isteksizliğe, hayattan zevk alamamaya yol açar. Bu durum kişilerin sosyal, akademik ve iş yaşamlarında sorunlara neden olabilir. Depresyon bir duygu durum bozukluğudur. Psikolojik hastalıklar arasında görülme sıklığı en yüksek olan hastalıklardan biridir. Yaşam boyu görülme sıklığı %15 ile %19 arasındadır.
     

Depresyon Belirtileri Nelerdir? 

• Yoğun isteksizlik,
• Değersizlik,
• Karamsarlık,
• Umutsuzluk,
• Sinirlilik,
• Odaklanmada güçlük,
• Enerji eksikliği,
• İştahta azalma ya da artma,
• Hareket etmede isteksizlik,
• Öfke patlamaları,
• Ölüm ve intihar düşünceleri,
• Sürekli uyuma isteği
• Uyumakta güçlük

2. Anksiyete (Kaygı) Bozuklukları

Kaygı, kişinin şiddetli ve sürekli endişeli olma halidir. Kişiler, bir olay ortaya çıktığı zaman sürekli en kötüsü olacak diye kaygı hissederler. Belirsizliğe tahammülsüzlükleri ise çok düşüktür. Güven problemi yaşarlar bu yüzden iletişim kurarken çekingen davranışlar gösterebilirler. Yaşam boyu görülme sıklığı %14 civarındadır.
     

Anksiyete (Kaygı) Belirtileri Nelerdir?

• Günlük hayatta endişeli hissetme,
• Rahatsız eden durumlardan kaçma isteği,
• Stresli hissetme,
• Ellerde titreme,
• Titreme,
• Terleme,
• Kalp atışında hızlanma,
• Uykusuzluk,
• Nefes darlığı,
• Ağız kuruluğu,
• Mide bulantısı,
• Baş dönmesi,

Anksiyete yaşayan kişilerde aşağıda sıralanan davranış bozuklukları görülebilir: 

a) Panik Bozukluk 

Aniden ortaya çıkan ve zaman zaman tekrarlayan, korku ve panik hisleri ile nöbet şeklinde yoğun bir sıkıntıya neden olan psikolojik rahatsızlıklardan biridir. Yaşam boyu görülme sıklığı ise %1,5 ila %3,5 civarındadır.    
   

Belirtileri Nelerdir?

• Terleme,
• Çarpıntı,
• Göğüs ağrısı,
• Ölüm korkusu,
• Nefes darlığı,
• Baş dönmesi ya da sersemlik hissi,
• Kontrolünü kaybetme korkusu,
• Uyuşma hissi

b) Fobi

Fobiler, bir nesne veya duruma karşı hissedilen yoğun ve gerçekçi olmayan korkulardır. Fobisi olan kişi, çok tehlikeli ya da tehlike arz etmeyen şeylerden yoğun bir biçimde korkarlar. Yaşam boyu toplumda görülme sıklığı %11 civarındadır. Bazı durumlarda ise birden fazla fobi bir arada görülebilir.

Sık görülen fobilere şu örnekleri verebiliriz: 

• Agorafobisi olan kişiler, yalnız başına kalmaktan, sokağa yalnız çıkmaktan ve kalabalık yerlere girmekten korkar ve kaçınırlar.
• Özgül Fobisi olan kişiler örümcek, kan aldırma, asansör ya da karanlıktan korkar ve onlardan kaçınma davranışı gösterirler.
• Sosyal Fobisi olan kişiler ise toplum içinde konuşurken ya da performans gösterilmesi gereken herhangi durumda yüzünün kızaracağını, terleyeceğini, yanlış bir hareket yapıp herkesin içinde küçük düşeceğini düşünüp yoğun bir korku hissedip kaçma davranışı gösterirler.

Sık görülen diğer fobilerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Kapalı yerde kalma korkusu (klostrofobi),
• Yüksekten korkma,
• Asansörden korkma,
• Hayvanlar ile ilgili korkular (örümcek korkusu vb.),
• Uçan nesnelerden korkma,
• Palyaçolardan korkma,
• Kusmaktan korkma,
• Sudan korkma,
• Kan alımı ve iğneden korkma,

3. Yeme Bozuklukları

Kişinin sağlığına zarar verebilecek kadar yetersiz veya aşırı yeme davranışı olarak tanımlanmaktadır. Yaşam boyu görülme sıklığı %10 civarındadır.

a) Anoreksiya Nervoza 

Kişi, besin alımını azaltarak zayıflamayı hedefler. Kilo almaktan korkar ve bedenin zayıf görünmesini önemser. Bunun sonucunda ise sağlığını tehdit edecek ölçüde kilo verme durumu gerçekleşir.

b) Bulimia Nervoza 

Kişiler, yeme nöbetleri ve sonrasında büyük bir pişmanlık yaşarlar. Yemek nöbeti sırasında çok fazla yemek tüketimi olabilir. Nöbet sonrasında bu davranışı telafi etmek amacıyla kendini kusturmak, aşırı egzersiz yapma, bazı ilaçların kullanılması gibi davranışlar görülebilir.

c) Tıkınırcasına Yeme 

Kişiler, yemek yerken kontrolünü kaybederler. Fazla yeme eylemi kişilerde pişmanlık ve suçluluk duygusu yaratabilir. Ancak bu duygu onların tekrar bir yeme döngüsü içine girmelerini neden olur. Bulimiya nervozadan farkı ise, kişiler yemeği tükettikten sonra telafi etmek için hiçbir davranışta bulunmaz.

4. Obsesif Kompulsif Bozukluk

Kişilerde ortaya çıkan tekrarlayan düşünceler ve bu düşünceler sonucunda oluşan davranışlar obsesif kompulsif bozukluk olarak tanımlanır. Yaşam boyu görülme sıklığı %3 civarındadır.
 

Obsesyon Belirtileri

• Hata yapmaktan korkma,
• Kirlenme korkusu,
• Kontrolü kaybetme korkusu,
• Kendisine ya da başkalarına zarar gelmesi konusunda olumsuz düşüncelere sahip olma,
• Kişilere karşı şüphe duyma,
• Olaylara karşı şüphe duyma,
• Mikrop bulaşmasından korkma,   

Kompulsiyon Belirtileri

• Fazlaca temizlenme davranışı (elleri sürekli yıkamak vb.),
• Her şeyi kontrol etme isteği,
• Aşırı düzenli olma,
• Yüksek sesli ya da içinden sürekli sayı sayma isteği,
• Ocak, ütü vb. kapanması gereken şeyleri sürekli kontrol etme,
• Rahatsız edici kelimelere veya düşüncelere takılma,

5. Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Travma; kişiyi korkutan, çaresiz hissettiren beklenmedik ve kontrol edilemeyen olağan dışı olayların yol açtığı bir durumdur. Yaşam boyu görülme sıklığı ise %7-8 civarındadır.

Savaş, terör olayı, ani ölüm, deprem, sel, yangın, cinsel saldırı, fiziksel saldırı, aile içi şiddet ruhsal travma yaratan durumlara örnek gösterilebilir.
   

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri

• Uyku problemleri,
• Kâbus görme,
• Travma yaratan durumu sık sık düşünmek,
• Olayın yeniden yaşanacağı korkusu,
• Çabuk irkilme,
• Sinirlilik,
• Yabancılaşma,
• Gelecekle ilgili plan yapamama,

Travma sonrası stres bozukluğu, bazı kişilerde birkaç hafta sürebilirken bazılarında yukarıdaki belirtiler yıllarca görülebilir.

6. Madde Bağımlılıkları

Bağımlılık, madde kullanımının geciktirilmesi sonucunda yoksunluk belirtilerinin gözlenmesi ve buna sinirlilik, titreme, baş ağrısı ve anormal davranışlar gibi fiziksel belirtilerin de eklenmesi durumudur. Yaşam boyu görülme sıklığı %25 civarıdır.

Madde Bağımlılığı Belirtileri

• Sürekli huzursuzluk ve gerginlik hali,
• Aile ve arkadaş ilişkilerinde zayıflama,
• Çevreden uzaklaşma,
• Parasal harcamalarda artış,
• Tanımadığı yeni arkadaşlar edinme,
• Öfke, mutluluk gibi ani değişimler,
• Kişisel bakım konusunda özensiz davranma,
• İçe kapanma

Madde Bağımlılığının Nedenleri

• Güçsüz bir kişilik yapısı,
• Kaygılı durumlardan kaçınma isteği,
• Hazza ve zevke eğilimli olmak,
• Arkadaş çevresi,
• Aile içi problemler

Psikolojik Rahatsızlıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde birçok psikoterapi yöntemi vardır. Bu yöntemlere terapötik içerik denilmektedir. Terapötik içeriklerin önemli amaçları vardır:

• İlk olarak kişinin durumu göz önünde bulundurulmalı ve tanı koyulmalıdır.
• Hastalığın olası nedenleri ve semptomların nasıl etki gösterdiğine dair inceleme yapılmalıdır.
• Tedavinin şekline karar verilmelidir. (ilaç - psikoterapi)
• Uygulanacak tedavinin hastalığı en aza indirecek türden olmasına dikkat edilmelidir.

Bu bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlı olup, kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemleriniz için mutlaka doktorunuza veya sağlık kuruluşuna başvurunuz. Doktorunuza danışmadan uygulamayınız.

Bu içerik kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmış olup LifeClub Sağlık Hizmetleri Medikal Direktörlüğü tarafından kontrol edilmiştir.

Size özel atanacak LifeClub Hekimi'niz rehberliğinde bütünsel sağlık yönetimini güvenle deneyimleyebilir, daha iyi sağlıklı bir yaşam için LifeClub Wellness modülümüzle kişiye özel tasarlanacak online spor, diyet programlarını takip edebilir, ilgi alanlarınız doğrultusunda tüm içeriklere ulaşabilir ya da LifeClub Platform'da sağlıklı yaşama dair aradığınız hizmet ve ürünleri bulabilirsiniz. Şimdi LifeClub Dünyası'na adım atın!