İnternette önemsiz içeriklerin aşırı tüketimiyle zihinsel bulanıklık, dikkat azalması, bilişsel gerileme yaşanmasına beyin çürümesi denilir. Beyin çürümesi, özellikle sosyal medyada maruz kalınan faydasız içeriklerin verdiği zarar olarak da adlandırılabilir.

Beyin çürümesi (Brain Rot) terimi, dijital çağın ve sürekli akan bilgi akışının, insan zihni üzerindeki olumsuz etkilerini tanımlar. Aslında bu terim, tıbbi bir tanım değil, zihinsel bozulma, tükenmişlik ve bilişsel gerileme gibi durumları anlatmak için kullanılan bir metafordur. 

Beyin Çürümesi Nedir?

Beyin çürümesi; düşünme yeteneği, odaklanma gücü ve zihinsel kapasitesi üzerinde yarattığı olumsuz etkileri tanımlar. Beyin çürümesi başlangıçta beyin işlevlerinin bozulmasını ifade etmek için kullanılan bir kavramdı. İnternetle birlikte iletişim süreçlerinin değişmesiyle bu söylem sosyal medyanın etkileri üzerine kavramlaşmıştır. Beyin çürümesi tıbbi olarak tanınan bir durum olmasa da yarattığı etkiler nedeniyle gerçek bir olgudur.

Beyin Çürümesi Neden Olur?

Sürekli içerik akışı ve anlık uyaranlar, insan zihnini şekillendirmekte ve daha yüzeysel, kısa süreli bilgi tüketimine neden olmaktadır. Beyin çürümesine neden olan üç etken şunlardır: 

  • Sosyal medyada anlık paylaşımlar ve görsellerle beynin sürekli olarak uyarılması, derinlemesine düşünme yetisini zayıflatmaktadır. Böylece odaklanma zorlaşır ve dikkat dağınıklığı yaşanır. 
  • Dijital dünyada geçirilen zamanın artması, beynin bilgi işleme kapasitesini zorlayabilir. Sürekli dijital uyarıcılara maruz kalmak, insanların dikkat sürelerini kısaltabilir, bilgiye odaklanma yetilerini zayıflatabilir. Bu da beyin çürümesine neden olan bir başka etkendir. 
  • Kısa videolar, anlık içerikler ve sosyal medya etkileşimleri, uzun süreli ve derin düşünmeyi gerektiren faaliyetleri engellemektedir. Bu da insanların öğrenme alışkanlıklarını, okuma şekillerini ve hatta kişisel ilişkilerini olumsuz yönde etkiler. İnsanlar bilgiye daha yüzeysel bir şekilde yaklaşırken, bu durum uzun vadede beyin çürümesine neden olabilir.

Beyin Çürümesi Belirtileri Nelerdir?

Beyin çürümesi belirtileri arasında şunlar bulunur:

  • Kafa karışıklığı 
  • Dikkat dağınıklığı odaklanmada güçlük
  • Kararsızlık
  • Zihinsel yorgunluk
  • Motivasyon eksikliği
  • Üretkenlik ve enerjide azalma
  • Yalnızlık, stres ve kaygı hisleri 
  • İnternette olumsuz ve üzücü içerikler izleme eğilimi.

Beyin çürümesi belirtilerinin arkasında beynin boş içeriklerle aşırı yorulması ve bu nedenle yeterince işlevsel çalışamaması bulunur. 

Beyin Çürümesi Davranışına Örnekler

Beyin çürümesi davranışı çeşitli biçimlerde ortaya çıkar, bunlar arasında şunlar yer alır:

Uzun Süreler Bilgisayar Oyunları Oynamak: Bazı kişiler için oyun oynamak hayattaki birçok yaşamsal sürecin önüne geçer. Bu durumda oyunda içine girilen dünyanın bağımlılık derecesindeki etkileri kişinin gerçek hayatın diğer alanlarındaki işlevlerini bozar. 
Ekran Kaydırma Alışkanlığı:  Hepimiz sosyal medyada yeni içerikler görmek için telefon ekranını kaydırırız. Bazı kişilerde bu durum uzun zamanlar boyunca devam eden, boş bir alışkanlığa dönüşür. Bu kişiler ekran kaydırarak yeni içeriğe ulaşır ancak bunlara bakmaz.
Doomscrolling: Doomscrolling; kişinin internette rahatsız edici bilgileri ve olumsuz haberleri aramasını ifade eder. Doomscroll yapan kişiler rahatsız edici olsa bile en son bilgilerden haberdar olmak için karşı konulamaz bir istek duyarlar.
Sosyal Medya Bağımlılığı: Bu davranışta; sosyal medyayı kontrol etmek için sürekli bir dürtü vardır ve bunu yapmadığınızda huzursuzluk hissi oluşur. Kullanıcılar YouTube, Instagram ve TikTok gibi platformları kontrol etmeyi bırakamazlar. 

Beyin Çürümesinin Zararları

Beyin çürümesi; dikkat ve hafızayla ilgili bilişsel işlevlere akut ve uzun süreli zararlar verir. Beyin çürümesinin zararları şunlardır:

  • Tekrarlanan kaydırma, beynin bilgiyi kodlama ve saklama kapasitesini bozarak bireylerin zihinsel yetenekleri üzerinde olumsuz bir etkiye yol açabilir. 
  • Sürekli aşırı uyarılma dikkat süresinin azalmasına neden olabilir.
  • Beyin, sürekli aşırı uyarılma nedeniyle o kadar karmaşık hale gelir ki gerçeği kurgudan ayırmakta zorlanır. 
  • Stres, kaygı ve depresyona neden olabilir.

Beyin Çürümesi Nasıl Önlenir?

Beyin çürümesini önlemek, medya tüketiminiz konusunda bilinçli olmanızı gerektirir. Ekrana bakma sürenizi azalttığınızda zihinsel ve duygusal sağlığınız düzelir. 

Beyin çürümesini önleme yolları:

  • Ekran Süresini Sınırlayın
  • İçerik Seçimlerinize Dikkat Edin
  • Dijital Olmayan İlgi Alanlarına Odaklanın
  • Gerçek Hayatta Sosyalleşin
  • Beyninizi Çalıştırın
  • Dijital Detoks Yapın

Ekran Süresini Sınırlayın

Öncelikle bir gün boyunca ekran başında ne kadar süre durduğunuzu not alın ve toplam süreyi hesaplayın. Sonra, her gün ekranların önünde oturduğunuz saat sayısıyla ilgili sınırlar belirleyin. Telefonunuzdan dikkat dağıtan uygulamaları kaldırın. Haberler ve sosyal medya bildirimlerini kapatın.

İçerik Seçimlerinize Dikkat Edin

Tükettiğiniz şeylere dikkat ederek beyin sağlığınızı koruyun. Sansasyonel ve olumsuz haberlere yenik düşmeyin. Düzenli olarak öfkeli veya endişeli hisler uyandıran hesapları takip etmeyi bırakın. Akışlarınızı sizi neşelendiren ve ilham veren olumlu içeriklerle doldurun. 

Dijital Olmayan İlgi Alanlarına Odaklanın

Hobilerinize ve keyif aldığınız aktivitelere daha fazla zaman ayırmaya çalışın. Mesela kamp yapmaya gidin, müzik dinleyin veya bir enstrüman çalmayı öğrenin. Egzersiz, yoga veya meditasyon yapın. 

Gerçek Hayatta Sosyalleşin

Gerçek dünyadaki insanlarla sosyalleşmek için çaba gösterin. Arkadaşlarınız ve aileniz ile sosyalleşmek stres seviyenizi azaltır. 

Beyninizi Çalıştırın

Beyin bir kas gibidir. Onu kullandıkça güçlenir. Ekranda anlamsız içerikleri kaydırmaya zaman ayırmak yerine yabancı dil öğrenmeye zaman ayırın. Bulmaca çözün veya kitap okuyun. Beyni başka şeylerle meşgul etmek hem beynin gelişmesini sağlar hem internette dolaşmanızı engeller.

Dijital Detoks Yapın

Belirlediğiniz bir süre boyunca bilgisayarınızdan, televizyonunuzdan ve cep telefonunuzdan uzak durun ve onları açmayın. Böylece zihniniz biraz dinlenir. Bir araştırmaya göre sosyal medyadan sadece yedi gün uzak kalmak zihin sağlığını önemli ölçüde artırmaktadır.

Tüm bu yöntemler size yardımcı olmazsa beyin çürümesine karşı bir sağlık uzmanından randevu alın. Örneğin bir psikolog veya psikiyatristten destek almak sağlığınızı korumaya ve beyin çürümesinden kurtulmanıza yardımcı olur.

Brain Rot Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Beyin Çürümesi Ne Demek?

Uzmanlar beyin çürümesini, aşırı dijital yüklenmenin yol açtığı bilişsel bozukluk ve zihinsel gerginlik hali olarak tanımlamaktadır.

Beyin Çürümesi Örnekleri Nelerdir?

Beyin çürümesine iki örnek:

  • Olumsuz, korku uyandıran uyaranlara aşırı maruz kalma nedeniyle basit aktivitelerden zevk almada zorluk çekmek. 
  • Dikkat süresinin azalması nedeniyle sorumlukları yerine getirmekte zorlanmak.

Beyin Çürümesine Ne İyi Gelir?

Beyin çürümesini önlemek için ekran süresini sınırlayın, ilgi alanlarınıza ve aktivitelerinizi odaklanın, ve gerçek dünyadaki insanlarla bağlantı kurun.

Bu bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlı olup, kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemleriniz için mutlaka doktorunuza veya sağlık kuruluşuna başvurunuz. Doktorunuza danışmadan uygulamayınız.

Bu içerik kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmış olup LifeClub Sağlık Hizmetleri Medikal Direktörlüğü tarafından kontrol edilmiştir.

Size özel atanacak LifeClub Hekimi'niz rehberliğinde bütünsel sağlık yönetimini güvenle deneyimleyebilir, daha iyi sağlıklı bir yaşam için LifeClub Wellness modülümüzle kişiye özel tasarlanacak online spor, diyet programlarını takip edebilir, ilgi alanlarınız doğrultusunda tüm içeriklere ulaşabilir ya da LifeClub Platformu'nda sağlıklı yaşama dair aradığınız hizmet ve ürünleri bulabilirsiniz. Şimdi LifeClub Dünyası'na adım atın!